Podstawowe zasady bezpieczeństwa na budowie. Co musi wiedzieć inwestor?

Wielu wypadków na placu budowy można uniknąć dzięki poprawie tzw. czynnika ludzkiego. Dlatego tak ważne jest to, by inwestorzy i wykonawcy zadbali o odpowiednie wyszkolenie i wyposażenie pracowników, a także przygotowanie placu budowy. O najważniejszych zasadach bezpieczeństwa na budowie piszemy poniżej.

Chociaż poziom bezpieczeństwa na polskich budowach w ciągu ostatnich dekad znacznie się poprawił, sytuacja wciąż jest daleka od ideału. Wśród wszystkich branż to właśnie w budownictwie ginie najwięcej pracowników. Statystyki są równie niekorzystne, jeśli chodzi o liczbę urazów i trwałych uszczerbków na zdrowiu. Tylko w pierwszej połowie ubiegłego roku na placach budów poszkodowanych zostało ponad 1,5 tys. osób, z czego 21 poniosło śmierć (dla porównania – 57 w 2008). W całym sektorze łączna liczba dni spędzonych na zwolnieniach lekarskich wyniosła blisko 64 tys. (ok. 40 dni na osobę).

Co gorsza, ten stan rzeczy od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie, a statystyki dla analogicznego okresu 2021 były niemal identyczne. Według raportu GUS przyczyną wypadków najczęściej (w ok. 60 proc.) okazywało się nieodpowiednie zachowanie pracowników. Poza tym w zestawieniu głównych powodów znalazły się niewłaściwy stan i niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym, błędy w zakresie organizacji pracy, brak odpowiednich zabezpieczeń i oraz zły stan psychofizyczny pracowników. Inne – w tym losowe – czynniki w omawianym okresie spowodowały mniej niż 5 proc. wypadków.

BHP na budowie. Jakie przepisy je regulują?

Zacznijmy od wymienienia aktów prawnych, w których zawarto przepisy regulujące kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy na placu budowy. Największe znaczenie ma Kodeks pracy oraz rozporządzenie ministra infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych z dnia 6 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 47, poz. 401). Niektóre przepisy wywodzą się ponadto wprost z zapisów Konstytucji.

Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej

Jak wspomnieliśmy na początku, spora część wypadków na budowie to wynik braku odpowiedniego wyposażenia pracowników i niedostateczne zabezpieczenie. Dlatego inwestor powinien przyłożyć dużą wagę do doboru środków ochrony indywidualnej i zbiorowej. W skład pierwszej grupy wchodzą:

• środki ochrony głowy (kaski i hełmy – dostępne na https://pol-paw.pl/kaski-helmy-lekkie-robocze-c-34.html);

• środki ochrony twarzy i oczu (maski, gogle, przyłbice itp.);

• środki ochrony słuchu (hełmy przeciwhałasowe, specjalne wkładki douszne – tzw. stopery – oraz nauszniki);

• środki ochrony rąk i dłoni (rękawice i ochraniacze na łokcie);

• środki ochrony nóg (obuwie ochronne – można zamówić je na https://pol-paw.pl/buty-budowlane-c-1038.html – oraz ochraniacze kolan, kostek i łydek);

• odzież robocza (chroni przed wilgocią, agresywnymi substancjami chemicznymi, niskimi temperaturami i promieniowaniem słonecznym. Dzięki jaskrawej kolorystyce i elementom odblaskowym zwiększa ponadto widoczność pracowników. Szeroki wybór kombinezonów, kurtek, spodni, czapek i koszulek można znaleźć na https://pol-paw.pl/);

• sprzęt ochronny do prac na wysokości (szelki bezpieczeństwa, uprzęże, liny oraz urządzenia o działaniu amortyzującym i samohamownym).

Dla bezpieczeństwa na budowie duże znaczenie mają też środki ochrony zbiorowej – przede wszystkim poręcze i balustrady.

Bezpieczeństwo na placu budowy. BHP w praktyce

Podmiotem odpowiedzialnym za zapewnienie bezpieczeństwa na placu budowy jest inwestor. Jeśli prace mają trwać co najmniej 30 dni, a udział w nich weźmie przynajmniej 20 osób, przy czym zakres robót przekracza 500 osobodni, jest on zobowiązany do opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (BIOZ). Dokument powinien zawierać fragmenty dotyczące projektowania budowy, daty rozpoczęcia prac oraz sposobów ich prowadzenia.

O rozpoczęciu prac inwestor musi powiadomić właściwego inspektora pracy – może zrobić to najpóźniej 7 dni przed rozpoczęciem robót. Niezbędne jest też odpowiednie przygotowanie placu budowy, które musi obejmować przede wszystkim:

• wykonanie ogrodzenia o wysokości przynajmniej 150 cm;

• przygotowanie traktów komunikacyjnych (dróg i przejść);

• zapewnienie dostępu do energii elektrycznej i wody;

• przygotowanie zaplecza socjalnego dla pracowników;

• wykonanie oznaczeń w postaci znaków ostrzegawczych oraz tablic BHP na budowie;

• wyznaczenie stref niebezpiecznych.

Wprowadzenie w życie wszystkich opisanych zasad i, co równie ważne, przeszkolenie pracowników może znacząco zredukować ryzyko wystąpienia wypadków. Inwestorzy, którzy zaniedbają swoje obowiązki, muszą liczyć się też z dotkliwymi karami, wynoszącymi nawet 30 tys. złotych.